HISTORIA PARAFII

Kościół w Laskowicach powstał prawdopodobnie krótko po lokacji wsi Laskowice na prawie niemieckim. Lokacja, czyli założenie wsi według zasad niemieckich, niedaleko istniejącej już wcześniej osady Laskowice, miało miejsce w 1293 r., a inicjatorem tego wydarzenia był książę śląski Henryk V Gruby. Do parafii należały wtedy 2 wolne łany.

Pierwsza wzmianka dotycząca kościoła pochodzi z 1389 r.; w dokumencie tym wymienia się także proboszcza Petera Sachse z Laskowic. W tym czasie był to na pewno drewniany, rzymskokatolicki kościół parafialny. Obok kościoła postawiono wtedy drewnianą wieżę – dzwonnicę.

W czasach reformacji, w 1534 r., kościół został objęty wyznaniem protestanckim (luterańskim), ponieważ ówcześni właściciele Laskowic – ród Prittwitzów, przeszli na wiarę luterańską, podobnie jak całe księstwo brzeskie, do którego należały wtedy Laskowice. Pierwszym pastorem Laskowic został Basilius Brictus (lub Brictii). Do parafii należały oprócz Laskowic: Jelcz, Piekary, Dębina, Dziuplina, później dołączono jeszcze Nowy Dwór, Chwałowice, Grędzinę i Brzezinki. Jedyny kościołem katolickim pozostała świątynia w Miłoszycach.

W latach 1632 – 1639 brak informacji o duszpasterzach – prawdopodobnie z powodu działań wojennych parafia nie miała wtedy swojego proboszcza.

W czasie wojny trzydziestoletniej (1618-1648), prawdopodobnie w 1637 r., kościół wraz z częścią majątku i wsi został doszczętnie spalony, a nabożeństwa odprawiano potem w domu parafialnym, w lesie lub w stodole. Spłonęły wtedy wszystkie dokumenty. Nowe księgi parafialne datuje się od 1646 r.

W połowie XVII wieku kościół służył także ewangelikom z Jelcza, którzy stracili wtedy swoją świątynię (ponieważ zwracano w tym czasie kościoły protestanckie katolikom).

Prawdopodobnie w 1649 r., z inicjatywy nowego pastora Baltasara Schrötern oraz barona Wolfa Albrechta von Sauerma – Jeltsch i jego żony Marii, rozpoczęto odbudowę świątyni, którą zakończono w 1654 r., za rządów kolejnego pastora Georga Gaworecka. Pracami kierował Michael Kalcher z Brzegu. Kościółek stanowił wtedy prostą, skromną budowlę, nakrytą płaskim dachem. W środku, w części wschodniej postawiono ołtarz, a po obu jego stronach umieszczono empory, czyli galerie otwarte do wnętrza. Lewa empora została przeznaczona dla darczyńców – przedstawicieli rodu von Sauerma- Jeltsch – umieszczono tam herby Wolfa Albrechta oraz Marii z inicjałami i datą 1660 r. Ludwisarz Sebastian Goetz z Wrocławia wykonał w 1656 r., na zlecenie Sauermów, wielki dzwon.

W 1711 r., w starej wieży, zamontowano zegar.

W 1718 r. przeprowadzono poważne prace renowacyjne, a Konrad Wenzel von Sauerma-Jeltsch ufundował nowe organy, które znalazły swoje miejsce w nowej, specjalnie wzniesionej emporze muzycznej. Dbał o nie J. D. Foman – organmistrz z Wrocławia. W 1725 r. pomalowano je, zwiększono ilość głosów, a w latach 1735, 1750, 1772 dokonywano poważniejszych napraw.

W 1748 r. zamontowano nowy zegar na wieży i wykonano prace renowacyjne murowanej krypty, którą otwarto, ponieważ groziła zawaleniem i trzeba było naprawić strop. Wejście do niej znajdowało się koło drzwi do zakrystii. Ciągnęła się na szerokość 2 m, od drzwi między kościołem a zakrystią, w stronę kościoła, aż do połowy długości nawy głównej. Podczas prac natrafiono tam na 5 sarkofagów należących do Wolfa Albrechta von Sauermy, jego żony Marii oraz dwójki ich dzieci – Hansa Bernharda i Evy Magdaleny. Nie wiemy kogo pochowano w ostatnim grobowcu. Kolejna krypta mieściła się pod emporą organową – w 1750 r. pochowano tam panią na Rtowicach Hedwig Wilhelmine von Rumes(in?), z domu Gaffron. Kryptę tę remontowano w 1767 r. Trzecią kryptę odkryto przed ołtarzem, podczas wykładania nowej posadzki w kościele, w połowie XIX wieku. Wieczny spoczynek znaleźli tam Konrad Wenzel von Sauerma (zm. w 1723 r.) oraz jego żona Marie Luise Charlotte z domu Colonna (zm. w 1716r.).

Zakrystię odnowiono w latach 1767/68., także kościół i wieża – dzwonnica wymagały renowacji. Wymianę wieży planowano już w 1770 r. bo była bardzo zniszczona i groziła zawaleniem. Ostatecznie rozebrano ją i postawiono nową na przełomie 1771 i 1772 r. W 1814 r. Johan Rosa z Wrocławia ufundował dla świątyni mały dzwon.

W latach 1825 i 1864 nastąpił kolejny remont wieży, ponieważ zaczęła niebezpiecznie odchylać się od pionu. Ostatecznie obniżono jej wysokość i później przedłużono kościół o 5 łokci tak, że wraz z wieżą tworzył jedną architektoniczną całość. Stary zegar odremontowano, a w gałce zdjętej ze starej wieży umieszczono blaszaną puszkę – prawdopodobnie z dokumentami. Wieża była dziełem mistrza ciesielskiego Gottfrieda Poppe. Remont zakończono pracami dekoracyjnymi, pobielono ściany, pokryto także gontem dach i założono nowe ogrodzenie. Prace ciesielskie w kościele wykonał mistrz Windę z Jelcza. Koszt przebudowy wyniósł 830 talarów.

Na przełomie 1837 i 1838 r. postawiono koło kościoła drewniany budynek plebanii. Drewno sprowadzono z miejscowości Teichvorwerk. Dzięki ofiarności wiernych w 1864 r., w kościele położono nową posadzkę. W tym samym czasie wstawiono nowy klasycystyczny ołtarz główny z obrazem w części centralnej. Wnętrze kościoła ozdobiono 3 wiszącymi świecznikami oraz ufundowano nową chrzcielnicę. W 1907 r. dobudowano ambonę, która nawiązywała stylem do późnobarokowego prospektu organowego. Dziesięć lat później (1917 r.) Heinrich Grabisch z Jelcza podarował dwa witraże, z których jeden przedstawiał Marcina Lutra a drugi Filipa Melanchtona (dwóch czołowych przedstawicieli i twórców reformacji, równocześnie bliskich współpracowników).

Podczas II wojny światowej kościół został częściowo zniszczony, ocalały jednak XIX wieczne empory okalające wnętrze z trzech stron, pokryte inskrypcjami (od strony zachodniej), z ażurową balustradą (od strony wschodniej), nowoczesny ołtarz ambonowy i organy. Po wojnie świątynia przeszła w ręce rzymsko-katolickiej parafii. Budowla przetrwała do 1968 r., wcześniej w 1962 r. odnowiono jeszcze organy.

Początek rozbiórki i całkowitej przebudowy kościoła nastąpił w 1966 r. Powodem tych prac był bardzo zły stan obiektu. Ponieważ nie było izolacji drewno zmurszało i pojawił się grzyb, dlatego trzeba było stare ściany, wzniesione na drewnianej konstrukcji szkieletowej, wypełnionej cegłą, zastąpić współczesnymi – z cegły dziurawki. Deski imitujące dawną formę, przybito do ścian od zewnątrz, tworząc jej imitację. Stary oryginalny, zbutwiały, drewniany strop wymieniono na stalową więźbę dachową. Na podłodze położono także nową posadzkę. W 1969 r. postawiono wieżę.

W 1970 r. zakończono prace – w miejscu starego kościółka stanął zupełnie nowy, zachowując wiernie stary wzór – bryłę, rzut, plan wnętrza a w wystroju elewacji zewnętrznych konstrukcję ścian. Kształt budowli został jedynie poszerzony – dobudowano zakrystię i przedłużono prezbiterium. W 1976 r. Wykonano dekoracje, między innymi wstawiono witraże i na nowo wyposażono kościół.

W 2001 r. w wyniku pożaru plebanii, zostało całkowicie zniszczone jej zabytkowe wyposażenie liturgiczne, datowane na początek XX wieku. Spłonęły wtedy:

• neogotycka, metalowa, pozłacana monstrancja (pochodząca prawdopodobnie z pocz. XX wieku),
• neobarokowy kielich, metalowy, pozłacany (przełom XIX i XX wieku),
• kielich eklektyczny, metalowy, pozłacany (pocz. XX wieku),
• relikwiarz św. Stanisława, neobarokowy, wykonany ze srebra i pozłacanej blachy, przywieziony prawdopodobnie z Kresów Wschodnich (pocz. XX wieku)

W kościele znajduje się prospekt organowy, neobarokowy, drewniany, polichromowany (wtórnie), pochodzący prawdopodobnie na początku XX wieku. Mechanizm organów wykonano współcześnie.

Jednym z pastorów w Laskowicach, w XVI wieku, był Simon Figuliusz, który przybył do Laskowic z podwrocławskich Swojszyc. Około 1573 r. Zakończył pracę nad pierwszym polskim mszałem rękopiśmiennym. Dzieło to zawierało Listy Apostolskie oraz ewangelie i liczyło 292 strony. Na karcie 210 autor napisał „Simon Figuliusz Polanczyk, na ten czas fararz w Laskowicach”. Ten cenny rękopis jest przechowywany w Bibliotece Kapitulnej we Wrocławiu.